Om de CO2-uitstoot van gebouwen te verlagen moeten alle kantoren met een oppervlakte groter dan 100 m² per 1 januari 2023 minimaal energielabel C hebben. Om dat te realiseren introduceert de Nederlandse overheid wet- en regelgeving waarmee gebouweigenaren worden gedwongen energiebesparende maatregelen door te voeren. Eén van deze maatregelen is het plaatsen van energiezuinige LED verlichting.
Om aan deze wetgeving te voldoen is het hoofdkantoor van de verslavingszorginstelling voorzien van een volledig nieuwe lichtoplossing. Hugo Blom, lichtontwerper namens de betrokken LED leverancier: “Men stelde kort na onze kennismaking twee wensen: zij wilden energie besparen en de eerdere verlichting één op één vervangen. De hoofdmoot bestond uit 263 stuks 60x60 cm inlegarmaturen en 91 downlighters. Daarnaast zijn enkele spots, hanglampen en lichtbalken geplaatst om het geheel wat speelser, maar toch toekomstbestendig en toepasbaar te houden”.
De 60x60 cm inlegarmaturen konden zonder meer omgewisseld worden voor LED panelen van de dezelfde afmetingen en met een gelijke lichtstroom. De LED downlighters, die goed passen in de bestaande plafond uitsparingen dankzij pasringen, werden ingesteld op het juiste lichtniveau om een prettige lichtsterkte en goede gelijkmatigheid te realiseren.
“Bij één op één vervanging moet het armatuur zoveel mogelijk gelijke fysieke, elektrische en licht technische eigenschappen hebben als het bestaande armatuur. Dat is niet altijd mogelijk, waardoor er in sommige gevallen een armatuur geplaatst is wat niet helemaal hetzelfde is als wat er al zat. Omdat medewerkers en zorgcliënten een verandering van hun omgeving direct ervaren hebben we gekeken naar de toepasselijke NEN-norm, de NEN EN12464-1:2021 in dit geval, om het licht aan te laten sluiten bij de werkzaamheden die worden uitgevoerd. Daarmee kun je wel degelijk een positief verschil maken in het uiteindelijke lichtbeeld voor de gebruiker”, aldus Blom.
Nadat Blom het lichtconcept uitwerkte, begeleidde zijn collega’s op de projectservice afdeling de verslavingszorginstelling van idee naar oplevering. “De allereerste vraag van de opdrachtgever was wellicht niet erg veelzijdig. Gaandeweg het traject is echter besloten dat we alle panden mogen gaan uitlichten. In totaal gaat dat om zo’n 180.000 m²,van zorglocatie tot kantoor. Daar komen we niet weg met één enkel armatuur, zoals een LED paneel of een downlighter. Ieder pand heeft zo zijn eigen uitdagingen. Over het algemeen kunnen we de bestaande bekabeling hergebruiken, dat scheelt flink in de kosten”.
Om een goed lichtplan op te stellen bezoekt Blom iedere locatie. Dat is veel werk, maar brengt iedere keer weer waardevolle inzichten met zich mee. Hij vertelt: “In de zorgsector bestaan verschillende beveiligingsniveaus, waardoor het noodzakelijk is dat we een afspraak maken voor deze opnames. Soms gaat er zelfs een bewaker met ons mee. Op locatie brengen we alle ruimtes in kaart. Uiteraard krijgen we plattegronden aangeleverd, maar die zijn niet altijd up to date. Daarom is het des te belangrijker om te controleren of de afmetingen, ingetekende ramen en deuren nog kloppen. Tegelijkertijd meten we de reflectiewaarden en -factoren van materialen die in een ruimte verwerkt zijn. Dat maakt namelijk een wezenlijk verschil in het uiteindelijke lichtbeeld”.
Zodra de locatie opname gereed is, werkt Blom op kantoor het resultaat hiervan uit. Aan de hand van codes, welke matchen met armatuur types en bijbehorende gatmaten, bouwt hij het lichtplan op. Passend bij de bestaande situatie en gestelde NEN-normering zoekt hij naar LED armaturen die qua maatvoering, lichtstroom en functionaliteit goed overeenkomen. “Ik richt mij niet enkel op ons eigen merk, maar selecteer ook armaturen van andere leveranciers. Dat is onze unieke factor. Ik kies er bewust voor om de ideale lichtoplossing te vormen rondom de klantvraag. Dat betekent dat onze klanten niet meer met allerlei leveranciers om tafel hoeven te zitten”, legt hij uit.
Op basis van het benodigde aantal armaturen maakt Blom een besparingsberekening in geld en CO2-uitstoot. In die gevallen waar het kWh-tarief en het aantal branduren per jaar niet bekend zijn maakt hij een zelfbenoemd ‘rampscenario’, ‘realistisch scenario’ en een ‘optimistische variant’. De uiteindelijke gekozen variant wordt omgezet in een offerte en gedeeld met de installateur voor realisatie.
Volgens Blom bepaalt de kwaliteit van licht voor een groot deel hoe men zich voelt in een (werk)omgeving. De medewerkers van de verslavingszorg instelling ervaren sinds de renovatie(s) geen verblindingshinder en vinden ook de gelijkmatigheid van de nieuwe lichtoplossing erg prettig. “Wij zijn blij met deal gerealiseerde energiebesparing van 47%, terwijl er om aan de NEN-normering te voldoen toch armaturen bij geplaatst moesten worden”, aldus een woordvoerder van de verslavingszorg instelling.
Stap voor stap locaties upgraden, terwijl het energieverbruik vermindert? Met LED kan het.
